Głód Jamal Ouariachi

Świat literatury:

W opowieści Ouariachiego można odnaleźć między innymi trawestacje fragmentów z Biblii i Koranu. Pisarz na przykład cytuje Pieśń nad pieśniami, jednak z tą różnicą, że odwraca role. Główny bohater, Alexander, wypowiada kwestię mówioną przez Oblubienicę, a nie słowa Oblubieńca. Mężczyzna wygłasza fragment utworu do swojej ukochanej Aurélie.

Sam zamysł Głodu Ouariachi oparł w dużym stopniu na dziele Vladimira Nabokova Ada albo żar. Kronika rodzinna. To pełna namiętności historia zakazanej miłości między Vanem i Adą. Para głównych bohaterów zakochuje się w sobie, jednak potem zostają rozdzieleni na wiele lat. Kiedy los z powrotem ich łączy, Van postanawia spisać ich opowieść właśnie w książce Ada albo żar. Nabokov wypełnił tę powieść aluzjami do sztuki, kina, literatury i filozofii. Ponadto Ada albo żar jest pełna gier słownych i zabaw z gatunkami literackimi. Przez wielu ta historia jest uważana za jedno z najambitniejszych dzieł Nabokova. Głód Ouariachiego opiera się na podobnej konstrukcji. W tej powieści również można odnaleźć wiele intertekstualnych odniesień, a także zabawę słowem.

W Głodzie pojawiają się również nawiązania do:

• Williama Szekspira,
• Edgara Allana Poego,
• Ernesta Hemingwaya,
• Jamesa Joyce’a,
• Johna Bartha,
• Josepha Rotha,
• Paula Austera,
• Arnona Grunberga,
• Virgini Woolf,
• Michaela Ondaatje.

Niektóre utwory pisarz cytuje dosłownie, jak na przykład American psycho Breta Eastona Ellisa czy A Farewell to Arms George’a Peele’a. Gdy Alexander spotyka się z Aurélie po latach, poddaje swoją sytuację diagnozie i cytuje wtedy fragment wiersza Peele’a: „His golden locks time hath to silver turn’d…” (Czas zmienił jego złote loki w srebrne). Poza tym Ouariachi wiele dzieł parafrazuje, wkładając dialogi pochodzące z cudzych tekstów w usta swoich bohaterów. Przypisuje także swoim postaciom na przykład autorstwo wierszy istniejących poetek.

Świat mediów:

Przy opisie miejsca pracy głównej bohaterki powieści Ouariachi wzorował się na niezwykle popularnym programie telewizji holenderskiej De Wereld Draait Door, nadawanym w latach 2005–2020. Głównym prezenterem programu był Matthijs van Nieuwkerk. W tym wieczornym talk-show gościł między innymi polityków, artystów, celebrytów, a także różnych działaczy społecznych, którzy rozmawiali razem przy wspólnym stole. Poza ciekawymi dyskusjami i informacjami o najnowszych wydarzeniach program pełnił także funkcje rozrywkowe. W każdym odcinku występował zespół muzyczny oraz pojawiał się segment parodiujący typowe telewizyjne wiadomości.

W przypadku postaci Sørena Koka inspiracją dla autora Głodu mógł być holenderski dziennikarz Sven Kokkelmans, a czasopismo „Brenda”, w którym Aurélie przez jakiś czas pracowała, prawdopodobnie było wzorowane na holenderskim magazynie dla kobiet „Linda”.

Świat filmu:

Taksówkarz (1976)

W powieści Ouariachi korzysta ze scenariusza filmu Taksówkarz, napisanego przez Paula Schradera. Film ten, w reżyserii Martina Scorsese, opowiada historię cierpiącego na bezsenność weterana wojny w Wietnamie, który pracuje jako taksówkarz w Nowym Jorku. W swojej pracy poznaje brutalne oblicze tego miasta i podejmuje się misji oczyszczenia go ze zła. Główne role w filmie zagrali Robert de Niro i Jodie Foster. W Głodzie narracja powieści w pewnym momencie przekształca się w scenariusz filmu. Dzieje się to, gdy Aurélie i Alexander w trakcie podróży po Nowym Jorku trafiają do taksówki prowadzonej przez głównego bohatera filmu Scorsese.

Angielski pacjent (1996)

Film wyreżyserowany przez Anthony’ego Minghellę to nagrodzona dziewięcioma Oskarami ekranizacja powieści kanadyjskiego pisarza Michaela Ondaatje. Opowiada on historię miłości hrabiego László de Almásyego i Katharine Clifton na tle toczącej się wojny. Postaci w książce Ouariachiego mówią w dialogach słowami bohaterów filmu, granych przez Ralpha Fiennesa i Kristin Scott Thomas.

Świat muzyki:

Alexander Laszlo, główny bohater Głodu, porównywany jest do Boba Geldofa, irlandzkiego muzyka rockowego i współorganizatora akcji charytatywnej „Live Aid”, na którą składały się dwa równoległe koncerty rockowe. Odbyły się one 13 lipca 1985 roku na stadionie Wembley w Londynie i na stadionie JFK w Filadelfii. Ich celem była zbiórka funduszy dla ofiar panującej w Etiopii klęski głodu. Oba koncerty zgromadziły masę fanów, zarówno na miejscu, jak i przed telewizorami na całym świecie.

W Głodzie Alexander po klęsce głodu w Etiopii założył organizację charytatywną Future Leaders of Ethiopia. Wśród różnych form pomocy główny bohater postanowił także stworzyć w 1987 roku największy w historii Holandii charytatywny koncert Razem przeciw głodowi, w którym wzięło udział wiele narodowych gwiazd. Od tego czasu Alexander był uznawany za holenderskiego Boba Geldofa.

Zanim odbyły się historyczne koncerty Geldofa, muzyk stworzył Band Aid, w którego skład weszli między innymi Bono, Sting, David Bowie, Paul McCartney, George Michael, Phil Collins, zespoły takie jak Duran Duran, Spandau Ballet czy Bananarama. Jesienią 1984 roku nagrali oni wspólnie piosenkę pod tytułem Do They Know It's Christmas? , do której tekst napisał Geldof. Cały dochód z singla został przeznaczony na pomoc głodującym.

W odpowiedzi na to w Stanach Zjednoczonych powstała inicjatywa USA For Africa – wspólna pomoc artystów dla Afryki. 28 stycznia 1985 roku po uroczystości rozdania American Music Awards ponad czterdzieścioro piosenkarzy i piosenkarek zamknęło się na noc w studiu muzycznym, by nagrać piosenkę Michaela Jacksona i Lionela Richie’ego zatytułowaną We Are The World. Obecni byli między innymi Ray Charles, Bob Dylan, Billy Joel, Cyndi Lauper, Diana Ross, Bruce Springsteen, Kenny Rogers, Tina Turner, Paul Simon i Stevie Wonder, a także sam Geldof. Brakowało tam jednak Prince’a, o czym wspomina w książce Alexander w rozmowie z Aurélie, tłumacząc nieobecność artysty.

Ballada Hallelujah

Bohaterowie Głodu zwracają się do siebie słowami z tekstu piosenki Hallelujah Leonarda Cohena, pierwotnie wydanej na albumie „Various Positions” z 1984 roku. Ballada zawiera między innymi odwołania do biblijnej historii króla Dawida i królowej Batszeby oraz Samsona i Dalili. Kochankowie w powieści Ouariachiego spierają się o to, czyje wykonanie jest lepsze: Cohena czy też Jeffa Buckleya z 1994 roku, którego wydźwięk – w przeciwieństwie do licznych wersji Cohena – jest jednoznacznie erotyczny.

Vladimir Nabokov – u Jamala Ouariachiego można zauważyć silną fascynację Nabokovem. Autor wielokrotnie, na przykład w swoim newsletterze „Pisanie z Ouariachim”, wspomina o tym wielkim rosyjskim pisarzu. Inspirację Nabokovem można odnaleźć nie tylko w warstwie fabularnej Głodu, lecz także na poziomie formy i w zabiegach narracyjnych. Pisząc Głód, Ouariachi czerpał inspiracje między innymi z powieści Ada albo żar. Kronika rodzinna. Ta powieść pełna jest gier z czytelnikiem i zabaw słowem. Ważnym elementem powieści Nabokova są nazwy własne, które są przemyślane i mają znaczenie dla całej historii. Podobnie robi Ouariachi, który, na przykład nadając postaciom imiona, określa od razu ich role w fabule. Ponadto Nabokov łączy w swojej książce znane nam fakty z wymyśloną rzeczywistością. Takie zabiegi pojawiają się także w Głodzie, gdy na przykład autor wplata w historię życia głównego bohatera książki akcję charytatywną inspirowaną inicjatywą Live Aid. Dzięki takim działaniom zaciera się granica między fikcją a realnością.

Znaczące nazwy – nazwy, które wymyśla Ouariachi w swojej książce, mają znaczenie i nie są przypadkowe. Na przykład w pewnym momencie główny bohater Głodu, Alexander Laszlo, zostaje oskarżony o pedofilię przez jednego z adoptowanych przez siebie chłopców, Demissiego. To etiopskie imię w języku amharskim oznacza „mojego niszczyciela”, „tego, który niszczy”, „siejącego spustoszenie”.

Szyfr – jeden z rozdziałów Głodu został przez autora zaszyfrowany. Czytelnika czeka więc zadanie odszyfrowania tego fragmentu na podstawie wskazówek, które autor zawarł w dalszej części powieści. Odbiorca dzieła Ouariachiego zamienia się w detektywa, jednocześnie stając się również aktywnym uczestnikiem całej historii.

Słowotwórstwo – kochankowie w powieści Ouariachiego tworzą swój odrębny, intymny język. Analogicznie do bohaterów powieści Nabokova Ada albo żar. Kronika rodzinna wymyślają słowa na własny użytek. Czytelnik musi się z nimi zmierzyć i spróbować odszyfrować ich znaczenie, na przykład we fragmencie książki opisującym wieczór sylwestrowy, który Alexander i Aurélie spędzają w Nowym Jorku.

Naukowiec otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny i fizjologii za swoje przełomowe badania nad chorobą kuru, która – jak się okazało – powstawała w wyniku kanibalizmu. Badania prowadził w Papui-Nowej Gwinei, gdzie spędzał czas głównie z przedstawicielami plemienia Kuku Kuku

Gajdusek wybierał młodych chłopców spośród członków plemienia, a następnie wysyłał ich do Stanów Zjednoczonych, zapewniając im tam dom oraz edukację. Chłopców nazywał swoją rodziną, utrzymywał ich i tworzył z nimi z pozoru zdrowe relacje.

W 1996 roku został oskarżony o pedofilię. Naukowiec przyznał się ostatecznie do uprawiania stosunków seksualnych z 300–400 chłopcami, choć twierdził, że wszystko odbywało się za obopólną zgodą.

Ouariachi miał okazję spotkać się z Gajduskiem osobiście. Na podstawie odbytych z nim rozmów stworzył postać Aleksandra Laszlo, węgierskiego pochodzenia holenderskiego pracownika organizacji pomocowych, który adoptował chłopców z Etiopii, a następnie zabierał ich do Holandii, gdzie wychowywał i nazywał swoimi „dzieciakami”. Podobnie jak Gajdusek, Alexander Laszlo zostaje oskarżony o pedofilię przez jednego z adoptowanych chłopców, Demissiego.

Autor czerpał inspirację przy tworzeniu Głodu nie tylko z życia Gajduska. Ouariachi urodził się w Holandii, ale jego ojciec jest Marokańczykiem. Autor żył na styku kultur dwóch kontynentów – Europy i Afryki. Podobnie wygląda sytuacja opisywanych przez niego bohaterów. Podopieczni zabierani przez Alexandra, głównego bohatera powieści, z Etiopii do Holandii miały trudności w odnalezieniu się w państwie z innymi zwyczajami. Dzieci przyswajały nową kulturę, jednak nigdy nie czuły się w niej w pełni zadomowione. Jednocześnie nie mogły też odnaleźć się w miejscu, z którego pochodziły, ponieważ częściowo przyjęły już europejskie zwyczaje.

Jednym z najważniejszych tematów w Głodzie jest również pomoc humanitarna. Ouariachi w powieści odnosi się do działalności między innymi takich organizacji jak UNICEF czy Save the Children, które przede wszystkim pomagają dzieciom z krajów rozwijających się. Ponadto w jednej z rozmów para głównych bohaterów omawia akcję Live Aid.